Oorspronkelijk bestond de Hollandsche Tuyn uit vier pandjes nl. Bruggestraat 1, Hoofdstraat 24 en de 2 panden aan de Hoofdstraat 26. De eerste twee panden staan op de Rijksmonumentenlijst.
De geschiedenis van deze bebouwing is al heel oud en gaat terug tot het jaar 1574. In dat jaar vermaakten Dirk Van Zijl en zijn vrouw Badelege hun aandeel dat zij hadden in twee erven, om van de opbrengst daarvan voor kapelaan Van Zijl een huis te bouwen “dat daer eeuwigh zoude blijve”. Het huis moet spoedig gebouwd zijn en de kapelaan Van Zijl zou daar ten allen tijden in mogen wonen.
Dat het huis van de kapelaan “eeuwigh zoude blijve” is niet bewaarheid, want tijdens het beleg van Leiden door de Spanjaarden, in 1574, was de oude kern van Leiderdorp één grote vesting. Bij hun aftocht in 1574, hebben de Spanjaarden de vesting in brand gestoken waarbij ook de kerk en “de Hollandsche Tuyn” in vlammen opgingen .
Maar spoedig in 1581 moet het pand weer opgebouwd zijn, zodat het nu 445 jaar oud is. In oude stukken kan men lezen dat het huis verhuurd werd voor 18 gulden per jaar.
In geschriftes van later datum nl. 1658, 1791 en 1808 wordt het volgende gezegd: “de Hollandsche Tuyn een herberg met vele vertrekken, een lustige plaats aan de Rijn, met stalling voor koeien en paarden, gelegen over de kerk bij de Leiderdorpse brug”.
In een verkoop akte uit 1815 lezen we “Een hecht sterck huis met erve, vanouds genaamd de Hollandsche Tuyn met stalling voor 6 paarden en ruim 50 koebeesten daaraan verheeld een herberg, waarin de herbergiers neerslag zedert vele jaren is gedaan en nog”.
Hieruit blijkt dat de herberg nu Bruggestraat 1 en de veestalling nu Hoofdstraat 24 altijd één geheel vormden. De herberg heeft nog lang zijn bestemming behouden, tot aan het eind van de jaren 50 was er een logement-koffiehuis in gevestigd genaamd “Het Wapen van Leiden”, hier werd ook de tol vergaard voor de Leiderdorpsebrug. In de tijd dat er passagiersdiensten waren, per boot van Leiden naar Utrecht, Amsterdam en Gouda werd het achterste gedeelte ( nu het verlaagde gedeelte in het restaurant ) gebruikt als wachtlokaal met een doorgang naar de naast gelegen Herberg.
Na het opheffen van de bootdiensten heeft het pand vele bestemmingen gehad, opslagplaats voor de gemeente, eier- en kippeveiling en ook heeft de postduivenvereniging er onderdak gehad. Beide panden zijn in 1983 door toen der tijd de stichting “de Hollandsche Tuyn” voor de sloop behoed en met veel liefde en aandacht in hun oude karakter hersteld. Sinds 1984 is het pand in gebruik als Café Restaurant.
Sinds 1999 zijn Saskia van der Lugt en Bas Dickhoff de trotse eigenaren van het pand en restaurant.
Waar komt de naam vandaan? Tuyn:een gevlochten beschutting van wilgentenen en klei diende ter bescherming van hoog water in de Rijn. Hollandsche: is waarschijnlijk afkomstig van het nabij gelegen kasteel Holtland, waar wij heden ten dage de naam Holland aan te danken hebben.